Jak ogranizować dzieciom czas na kolonii
Autorem artykułu jest Adam Krywko
Organizacja czasu wychowankom na koloniach. Krótki przegląd tematu pod kątem młodszej (7-9 lat), średniej (10-13 lat) i starszej (14+) grupy wiekowej.
Grupa młodsza
Dzieci w wieku od siedmiu do dziewięciu lat należą do grupy, z którą bardzo dobrze się współpracuje. Jednak ten przedział wiekowy nie cieszy się zbyt dużą popularnością wśród wychowawców, a to przede wszystkim dlatego, że praca z takimi dziećmi wymaga bardzo dużo zaangażowania, wyjątkowej uwagi i wiele umiejętności.
Siedmiolatkowie to przede wszystkim maluchy, które po raz pierwszy wyjechały na dłużej na wakacje. To dzieci, które w ogromnej większości nigdy wcześniej nie rozstawały się na tak długo z rodzicami, trzeba mieć to na uwadze, zanim zaczniemy się irytować, że dziecko jest tak niesamodzielne, czy nadwrażliwe.
Maluchy w tym wieku lubią zabawy na świeżym powietrzu, zabawy ruchowe, bo za pośrednictwem ruchu wyrażają swoje emocje. Idealnie sprawdzą się zabawy polegające na współzawodnictwie, ale trzeba pamiętać, by przeprowadzać je tak, by każde dziecko choć raz mogło poczuć się zwycięzcą. Należy chwalić naszych podopiecznych, najlepiej często, jak najczęściej się da. Warto także urozmaicać zabawy, lepiej nie ryzykować z długimi skomplikowanymi grami, do których rozstrzygnięcia podchodzi się kilka razy. Dzieci raczej nie będą pamiętać jak dokładnie przebiegała poprzednia gra. Poza tym dziecko w tym wieku nie potrafi zbyt długo skupić uwagi na jednym przedmiocie, jego zainteresowanie są krótkotrwałe.
Nie sprawdzą się w tym przedziale wiekowym gry polegające na przekazywaniu swoich myśli. Dzieci nawet jeśli piszą, to mają ogromną trudność z nazwaniem swoich odczuć, swoich pragnień, ze zbudowaniem prawidłowego zdania. Naszym zadaniem będzie towarzyszenie dzieciom podczas pisania, na przykład kartek do domu, po to, by pomóc im w przelaniu myśli na papier.
Dobre zabawy, to zabawy, które angażują wyobraźnię dziecka, tematyczne, które pozwalają im pobyć w magicznym świecie. Dzieci w tym wieku lubią także różnego typu zaklęcia, magiczne słowa, tajemny język, porozumiewanie się szyfrem. Uwielbiają gry przygodowe, dlatego dobrym pomysłem będzie organizacja zabaw na świeżym powietrzu, mogą być to zabawy z kluczem, zabawy wymagające przebrania.
Dzieci w wieku wczesnoszkolnym lubią czytać, a szczególnie lubią, gdy się im czyta. Dobrym pomysłem byłoby na przykład zorganizowanie wieczorku, na którym czytalibyśmy baśnie. Trzeba jednak pamiętać, że dzieci szczególnie wrażliwe na nowe sytuacje, które mają miejsce w nowym otoczeniu, będą zaniepokojone, gdy usłyszą średnio optymistyczne bajki.
Ta grupa wiekowa potrzebuje w dużym stopniu również poczucia bezpieczeństwa, a dają je stałe punkty dnia, stałe konstrukcje słowne, harmonogram, momenty odpoczynku. Dziecko w tym wieku lubi wiedzieć, co nastąpi za chwilę, kiedy będzie koniec dnia, kiedy nastanie czas na sen.
Podsumowując – zabawy powinny być tematyczne, najlepiej z podziałem na role, powinny odbywać się jak najczęściej na świeżym powietrzu. Ważne, by szybko się kończyły. Nie warto planować długofalowych rywalizacji, bo dzieci, gdy nie widzą końca, gdy nie wiedzą kiedy on nastanie, szczególnie szybko przestają się interesować daną grą. Dziewczynki lubią rywalizować samodzielnie, nie uznają za własną pochwały grupy do jakiej należą. Dzieci w tym wieku trzeba szczególnie chwalić, zwłaszcza za oznaki solidarności, na przykład za pomoc koledze.
Grupa średnia
Grupy średnie, czyli dzieci w wieku 10-13 lat szczególnie polecamy początkującym wychowawcom, ponieważ nie sprawiają one zbyt wielu kłopotów. Dzieci w tym wieku już są w pełni rozwinięte, zarówno fizycznie jak i psychicznie, stopniu wystarczającym, by spokojnie poradzić sobie bez rodziców. Są one już zaadaptowane, nie występują jeszcze przy tym poważne problemy związane z dojrzewaniem, choć trzeba pamiętać, że jest wiele dzieci, które dojrzewają wcześniej. Takie jednostki trzeba mieć bacznie na oku, bo to one mogą wpłynąć destrukcyjnie na całą grupę.
Wiek 13 – 16 lat jest to czas, kiedy dziecko doskonale funkcjonuje w grupie, łatwo się dogaduje, zdobywa przyjaźnie. Chętnie pomaga, podejmuje inicjatywy, lubi różnego typu gry i zabawy, chętnie współpracuje z wychowawcą. Dziecko w tym czasie ma już jakieś hobby, co potwierdza fakt, że umie na dłużej skupić na czymś uwagę. Nie irytuje, nie nudzi i nie zniechęca się tak szybko, jak miało to miejsce w grupie wyżej. Chłopcy w tym wieku są zazwyczaj już nastawieni na jakieś zadanie, podejmują dużo inicjatyw, sami znajdują sobie zajęcia, zainteresowania. Dziewczynki przeciwnie, należy im podsunąć jakiś pomysł na siebie, na spędzenie czasu.
Dzieci lubią w tym wieku szczególnie współzawodnictwo, zwłaszcza chłopcy. W ten sposób naturalnie pozbywają się nadmiaru siły witalnej. Dlatego warto wykorzystać tę dużą chęć dzieci do bycia bohaterem, do rywalizacji i do pokazywania innym na co mnie stać.
Pisząc o charakterze tego wieku, trzeba jednak wrócić do tematu dojrzewania, bo jest to kwestia wyjątkowo trudna. Dojrzewanie jest ciężkim przeżyciem zarówno dla dzieci, rodziców, jak i wychowawców. To okres pełen konfliktów, napięć, buntu. To czas, kiedy dzieci chcą być traktowane jak dorosłe, chcą wszystko wiedzieć. Dzieci poznają swoje ciało, fizjologie, zakochują się. Często dzieje się to po raz pierwszy właśnie na kolonii. Mało jest rodziców, którzy potrafią przygotować dzieci na to, co się dzieje w tym okresie w ich życiu. Ignorują, naśmiewają się z uczuć, a trzeba pamiętać, że dzieci są na tym punkcie szczególnie wrażliwe. Dlatego właśnie czasem o problemach łatwiej porozmawiać z kimś obcym, kolonia jest do tego doskonałą okazją. Jeśli planujesz być opiekunem grupy kolonijnej dzieci w tym wieku, weź to pod uwagę. Jednak nie rób nic na siłę, gdy ktoś nie chce rozmawiać, nie naciskaj. Zapewniam, że dziecko samo się do Ciebie zgłosi, da znak, że chce rozmawiać. Wtedy Ty wysłuchaj jego racji i w żadnym wypadku nie bagatelizuj jego słów.
Okres ten to największa potrzeba uspołeczniania dzieci. Dzieci potrzebują spędzać dużo czasu wśród innych ludzi. Uwielbiają angażowanie się w sprawy innych osób, w gry i zabawy zespołowe. W tym czasie dzieci potrafią wysłuchać argumentów przeciwnej strony i przyznać komuś rację. Lubią ponadto przeszkody oraz smak ryzyka. Gdy wychowawcy nie zapewnią im okazji do pokonywania przeszkód, sami zaczynają łamać reguły, by przy tej okazji poczuć, że coś ryzykują, że są odważni. Zaczynają na przykład wchodzić na dach, wymykać się wychowawcom.
Grupa w tym wieku jest także zazwyczaj bardzo solidarna. Nie wyda ani winnego, ani nie wyłamie się z raz podjętego zobowiązania. Gdy zdobędziemy negatywną opinię naszych wychowanków, raczej nie liczmy, że szybko zmienią o nas zdanie. Magia grupy będzie działać, nawet jeśli poprawimy swój wizerunek w ich oczach, to za żadne skarby nie przyznają nam tego, nie zmienią swojego nastawienia. Żadna osoba nie będzie chciała wyłamać się z grupy. Wśród dzieci mogą rozwinąć się dwa ścierające się obozy, jednak nie warto się tym zbytnio przejmować. Takie współzawodnictwo, wykluczenie innych jest im potrzebne. My jako wychowawcy możemy ten fakt wykorzystać w rywalizacji.
Grupy najstarsze
Grupy najstarsze są najtrudniejsze do opieki na kolonii. Dlatego właśnie na pewno nie powierza się ich przypadkowym osobom, mogą się nimi zajmować tylko wychowawcy, którzy prowadzili już takie grupy i dobrze sobie z nimi poradzili oraz wychowawcy, którzy nie mieli kłopotów z młodszymi dziećmi.
Nie chodzi tu o częstotliwość zagrożeń i kłopotów, ale o ich ciężar. Grupa najstarsza obejmuje dzieci od 14 do 16 lat, czyli dzieci, które bez problemu mogłyby skorzystać już z oferty obozu młodzieżowego. Gdy zostały jednak wysłane na kolonie, trzeba włączyć je w całą strukturę ośrodka kolonijnego, jednak nie można ich traktować tak jak młodsze dzieci, powinny mieć one swoje miejsce i swoje prawa.
Młodzież w tym wieku już jest bardzo podobna do dorosłych, nawet często podobnie się zachowuje, manifestując swoją niezależność. Podejmuje decyzje o dalszym kształceniu, czyta „dorosłe” gazety, czasem też książki, ogląda filmy dla dorosłych. Zawiera prawdziwe przyjaźnie. Jest krytyczna, interesuje się problemami egzystencjalnymi, społecznymi, wartościuje wydarzenia.
Dla tej grupy trzeba przygotować naprawdę ciekawe zajęcia, umiejętnie podejmować ważne tematy, umożliwić odpowiednie kontakty z osobami płci przeciwnej, trzeba uczyć ich szacunku. Warto poznać strukturę grupy, która może być bardzo skomplikowana. Może stosować różne chwyty, sposoby walki, otwartej jak i ukrytej, mogą pojawić się osoby sterujące innymi, które sięgają po metodę szantażu. Dlatego w pracy z tą grupą czeka nas naprawdę dużo uciekania się do dyplomacji, korzystania z wiedzy psychologii grupy, itd.
Właśnie tej grupy wiekowej dotyczą przede wszystkim takie tematy jak przemoc, seks, papierosy, alkohol, narkotyki. Kolonie mogą wydobyć z młodzieży cechy, które w czasie roku szkolnego są uśpione, mogą wywołać chęć eksperymentu, źle pojętego odpoczynku od domu i od odpowiedzialności.
Warto wziąć pod uwagę fakt, że wiele osób z tej grupy wiekowej, które znalazły się na koloniach, mogło w ogóle nie chcieć na nich być. Mogli być wysłani na nie w zastępstwie, bo rodzice nie pozwolili im na samodzielny wyjazd pod namiot. Chyba nie trzeba tłumaczyć, jakie mogą być tego skutki.
Bądźmy życzliwi, wyrozumiali. Stawiajmy przez wychowankami odpowiednie do ich wieku zadania, raczej traktujmy ich bardziej jak dorosłych niż dzieci, niech oni przynajmniej odnoszą takie wrażenie. Niech mają oddzielne prawa, ale i obowiązki. Dobrym pomysłem jest pozostawienie im wyboru, i danie możliwości decydowania co będą dzisiaj robić. Słuchajmy naszych kolonistów, nie prawmy zbyt wielu kazań, a wszystko będzie dobrze. -dt-
Zobacz kolonie i obozy młodzieżowe biura Szarpietravel.
