Zwiedzanie Krakowa – szlakiem żydowskim po Kazimierzu
Autorem artykułu jest Marb
Kraków jest miejscem, w którym historia narodu żydowskiego jest wciąż pielęgnowana. Najwięcej zabytków związanych z życiem Żydów w Krakowie znajduje się na południe od Starego Miasta - na krakowskim Kazimierzu i w leżącym na drugim brzegu Wisły Podgórzu. Trasa "kazimierska" związana jest z historią żydowskich osadników od XV...
Kraków jest miejscem, w którym historia narodu żydowskiego jest wciąż pielęgnowana. Najwięcej zabytków związanych z życiem Żydów w Krakowie znajduje się na południe od Starego Miasta - na krakowskim Kazimierzu i w leżącym na drugim brzegu Wisły Podgórzu.
Trasa "kazimierska" związana jest z historią żydowskich osadników od XV wieku i prowadzi ona wzdłuż zabytków o szczególnym znaczeniu historycznym. W czasie zwiedzania, należy zwrócić uwagę na szczególną atmosferę tolerancji i współistnienia obok siebie zabytków kultury żydowskiej i chrześcijańskiej.
Naszą trasę rozpoczynamy od ulicy Szerokiej - wciąż stanowiącej centralne miejsce żydowskiego Kazimierza. W przeszłości znajdowały się przy niej aż cztery synagogi, co nadało temu miejscu szczególnej wartości i stanowiło o jego ważności na mapie ówczesnego Krakowa.
Synagoga Remuh i stary cmentarz żydowskiPod numerem 40 możemy zobaczyć synagogę Remuh, najmniejszą z krakowskich bożnic, wciąż pełniącą funkcje sakralne, która powstała w latach1556-1558. Wraz z sąsiadującym jej kirkutem (żydowski cmentarz) noszą nazwę na cześć uczonego, Mojżesza Isserlesa "Remu", którego grób, jako cudotwórcy, odwiedzany jest corocznie przez tysiące wiernych z całego świata.
Ogrodzony skwer przed Synagogą Remuh to, według legendy, wspólna mogiła małżonków i gości weselnych, którzy zmarli kontynuując zabawę weselną mimo rozpoczętego szabasu. Tutaj też można zobaczyć pomnik poświęcony 65 tysiącom krakowskich żydów, którzy zginęli w czasie Holocaustu.
Wielka Mykwa i dom Heleny RubinsteinBudynek numer 6 na Szerokiej to dawna Wielka Mykwa - rytualna łaźnia dla kobiet i mężczyzn, powstała w XVI wieku. Nieopodal, numerem 14 oznaczony jest dom, w którym urodziła się słynna Helena Rubinstein - późniejsza milionerka, znana na całym świecie jako "królowa kosmetyków", właścicielka laboratoriów kosmetycznych.
Synagoga PopperaDalej po lewej mijamy budynek synagogi Poppera (Szeroka 16), w której obecnie znajduje się siedziba Staromiejskiego Centrum Kultury młodzieży. Na miejscu budynku nr 22 stała niegdyś kolejna z synagog - tzw. Synagoga Na Górce, związana z postacią słynnego rabina Natana Spiry, którego pamięć ma przywoływać płonąca w oknie na poddaszu obecnego budynku świeca.
Synagoga StaraPo południowej stronie ulicy Szerokiej stoi Synagoga Stara. To najstarsza zachowana w Polsce synagoga, powstała na początku XV wieku. Była wielokrotnie przebudowywana, a obecnie służy Muzeum Historycznemu Miasta Krakowa, które przygotowało tutaj wystawę pn. "Dzieje i kultura Żydów krakowskich"
Muzeum GalicjaPodążając dalej szlakiem żydowskim po Kazimierzu kierujemy się w stronę ulicy Dajwór. To tutaj pod numerem 18 w 2004 roku powstało Muzeum Galicja - prezentujące wystawę „Śladami Pamięci’’, dokumentującą ślady żydowskiej przeszłości, które zachowały się do dziś w południowej Polsce.
Synagoga WysokaPo opuszczeniu muzeum kierujemy się w ulicę św. Wawrzyńca, która stanowiła niegdyś południową granicę miasta żydowskiego. Skręcamy w prawo w ulicę Wąską i docieramy do ulicy Józefa. Tutaj, pod numerem 38 mijamy kolejną synagogę - tzw. bożnicę Wysoką. Powstała ona w II połowie XVI wieku. Bogate, jak podają źródła historyczne, wyposażenie synagogi zostało skradzione podczas potopu szwedzkiego, a także w czasie II wojny światowej. Na uwagę zasługuje architektura budynku z wysokimi przyporami, oraz bogato rzeźbiony późnorenesansowy portal.
Ulica Józefa, którą podążamy dalej, to trakt, wzdłuż którego mnóstwo jest galerii, antykwariatów i przytulnych kawiarenek. W miejscu dzisiejszego skrzyżowania z ulicą Jakuba mieściła się brama wjazdowa do miasta żydowskiego, oddzielonego od chrześcijańskiego Kazimierza parkanami i murem kamiennym. Podążając dalej Warto wstąpić w bramę budynku Józefa 12 - jest to pasaż łączący ulice Józefa z Meiselsa, miejsce bardzo malownicze, z charakterystyczną zabudową.
Centrum Kultury ŻydowskiejNa ulicy Meiselsa skręcamy w prawo, mijając budynek Centrum Kultury Żydowskiej. Do wybuchu II wojny światowej znajdowała się w tym budynku modlitewnia, następnie zamieniona na stolarnię, a obecnie obywają się tutaj wykłady, spotkania autorskie, promocje książek, koncerty oraz wystawy.
Plac NowyPrzed nami Plac Nowy - zwany także żydowskim,z charakterystyczną bryłą okrągłego budynku ("okrąglaka") - hali targowej, a dawniej rytualnej rzeźni drobiu. Plac Nowy w dzień rozbrzmiewa hałasem handlujących ludzi, wieczorem gwarem płynącym ze znajdujących się wokoło kawiarenek, pubów i klubów muzycznych.
Synagoga IzaakaWychodząc z Placu Nowego ulicą Izaaka dochodzimy wprost do synagogi Izaaka (róg ulic Kupa i Izaaka), która jest największą bożnicą Kazimierza, a w przeszłości uznawana była za najpiękniejszą i najbogatszą.
Synagoga KupaNieco dalej, przy ulicy Warszauera 8 znajduje się budynek kolejnej synagogi - Kupa. Jej nazwa pochodzi od hebrajskiego słowa oznaczającego wspólne pieniądze Kahału (Gminy Żydowskiej). Wnętrze synagogi Kupa zostało doszczętnie zniszczone w czasie wojny i gruntownej restauracji doczekało się dopiero w latach 2000-2001 i od tego czasu służy jako miejsce spotkań, koncertów i odczytów. Można tam też zobaczyć wystawę fotografii poświęconą Żydom uratowanym przez Oskara Schindlera.
Talmud Tora i Synagoga TempelKolejnym ważnym punktem na trasie naszego szlaku jest znajdujący się na rogu ulic Warszauera i Estery budynek dawnej religijnej szkoły Talmud Tora - działającej od 1813 roku. Ulicą Estery dochodzimy do skrzyżowania ulic Miodowej i Podbrzezie (ul. Miodowa 24), gdzie znajduje się najmłodsza z bożnic Kazimierza - synagoga Postępowa Tempel.
Bursa Rękodzielnicza, Szkoła Rzemiosł i Gimnazjum HebrajskiePrzy wiodącej za synagogą ulicy Podbrzezie znajdują się trzy obiekty związane z funkcjonowaniem miasta żydowskiego. Są to Bursa Rękodzielnicza (nr 6), Szkoła średnia Rzemiosł Żydowskiego Towarzystwa Szkoły Ludowej i Średniej w Krakowie (nr 3) oraz Gimnazjum Hebrajskie (nr8-10).
Hebrajska Szkoła Powszechna i Dom modlitwy Salomona DaichesaPrzy ulicy Brzozowej, którą wracamy w okolice Cmentarza Remuh i ulicy Szerokiej, pod numerem 5 znajdowała się także Hebrajska Szkoła Powszechna, a budynek nr 6 to zbudowany w 1910 roku dom modlitwy Salomona Daichesa.
Nowy Cmentarz ŻydowskiW tym momencie wracamy na miejsce rozpoczęcia naszego szlaku, skąd warto jeszcze udać się na ulicę Miodową 55 (po przeciwnej stronie ulicy Starowiślnej) by odwiedzić tzw.
Nowy Cmentarz Żydowski - miejsce pochówku najznakomitszych krakowskich Żydów żyjących po roku 1800.
Kazimierz jest miejscem, w którym kultura żydowska i kultura chrześcijańska mocno się przenikały. Doskonałą okazją, aby doświadczyć tego ich współistnienia, będzie wędrówka trasą przedstawiającą chrześcijańskie dziedzictwo Kazimierza.
Autor trasy: Marcin Rybski
Zredagował: Marcin Białota
---
Vivakraków.com - historia, zabytki, niezwykłe miejsca Krakowa - Twój osobisty przewodnik
Artykuł pochodzi z serwisu
www.Artelis.pl
