Faranji! Faranji! Faranji!
Autor: Piotr Łeszyk
Na królewskim szlaku Etiopii
Do Etiopii pojechaliśmy w połowie stycznia 2009 roku i spędziliśmy tam 3 tygodnie. Dlaczego do Etiopii? Pół żartem, pół serio: bo chcieliśmy wstępnie do Jemenu, ale jakoś nie wyszło, a Etiopia na mapie jest dość blisko. A że jednocześnie trafiliśmy na promocję biletów do Addis Abeby, postanowiliśmy zrealizować marzenie każdego z nas, by zobaczyć prawdziwą, Czarną Afrykę.
Etiopia to wielki kraj, powierzchniowo większy od Francji i Niemiec razem wziętych (nawet jak się dorzuci Andorę, Lichtenstein i Luxemburg, to ciągle będzie mało!). Żyje w nim ponad 70 milionów ludzi, chociaż jeszcze kilkadziesiąt lat temu było ich tylko 5 milionów. Tak jak w całej Afryce, dni w Etiopii są albo ciepłe albo gorące. Mimo to noce są chłodne, bo Etiopia położona jest na przepięknej Wyżynie Abisyńskiej, przez co duża część kraju leży na wysokości ponad dwóch tysięcy metrów. Trudne warunki dla rolnictwa, miliony ludzi do wyżywienia i nawiedzające kraj klęski żywiołowe – wszystko to sprawia, że Etiopia jest jednym z najbiedniejszych krajów świata, szeroko korzystającym z międzynarodowej pomocy humanitarnej. Ciekawy jest też podział religijny: chrześcijan (kościół koptyjski) jest mniej więcej tyle, co muzułmanów (po ok. 40% społeczeństwa) i jakoś nikomu nie przeszkadza, że meczety stoją tu obok kościołów.
Planowanie podróży po Etiopii należy rozpocząć od odrzucenia regionów, w które się nie jeździ. I tak – żeby uniknąć przydługawych opisów – bezpiecznie można pojechać w środkowy pas kraju, rozciągający się z północy na południe, obejmujący szlak królewski (na północ od Addis Abeby, zlokalizowanej w centrum kraju) i dolinę rzeki Omo na południu. W inne rejony – ze względu na walki plemienne, napiętą sytuację przy granicach z Erytreą, Kenią i Somalią, porwania turystów i zamachy przeprowadzane przez panoszące się tu i tam partyzantki – lepiej nie jechać.
Podróż z Warszawy do Stambułu i dalej do Addis Abeby (liniami Turkish Airlines) odbyła się bez najmniejszych problemów. Trochę tylko mieliśmy ubaw, gdy na pierwszej stronie rozdawanej przy wejściu gazety zobaczyliśmy zdjęcie Airbusa 320, który wodował w wodach rzeki Hudson...takim samym właśnie lecieliśmy...
W stolicy Etiopii wylądowaliśmy w środku nocy. Na zupełnie opustoszałym o tej porze lotnisku płynnie przeszliśmy procedurę (a w zasadzie „ceremonię”) paszportowo-wizową, odebraliśmy bagaże i wymieniliśmy trochę dolarów na lokalną walutę – birry.
Addis Abeba (po amharsku: Nowy Kwiat) powstała w XIX wieku z miłości – cesarz Menelik II zbudował ją dla swojej żony. Obecnie jest czwartym co do wielkości miastem Afryki. Gdy wjeżdżaliśmy do miasta taksówką, było jeszcze ciemno, ale miasto było już w biegu. Głównymi ulicami, w dresowych bluzach z kapturem i krótkich spodenkach, pojedynczo i grupkami, marszobiegiem i sprintem – tłumy biegających, rozciągających i gimnastykujących się przed biegiem ludzi. Nic dziwnego, że po Kenii, to właśnie Etiopia zgarnia najwięcej medali.
Kapuściński miał rację – dzień w Afryce wstaje bardzo szybko, w zasadzie nagle i bez ostrzeżenia. W ciągu zaledwie kilku minut pogrążona w ciemnościach stolica stanęła w świecącym wysoko słońcu.
Zgodnie z planem, opuściliśmy stolicę jeszcze tego samego dnia, zostawiając sobie jej zwiedzanie na koniec wyjazdu. Czterystukilometrowa podróż autobusem do Bahir Dar (byliśmy jedynymi Faranji – czyli Białymi, obcokrajowcami) zajęła nam ponad 8 godzin. Pierwsze spotkanie z lokalnymi środkami transportu było i tak dość łagodne, bo na całej trasie leżał asfalt. Z racji tego, że nie była to nasza pierwsza podróż do tzw. Trzeciego Świata, wymiotujący po drodze ludzie nie robili na nas żadnego wrażenia. Gorzej, że jak ognia unikano otwierania okien – Etiopczycy wierzą bowiem, że przez otwarte okna mogą wpadać złe duchy. Uprzedzając pytania – tak, było duszno i gorąco! Bardzo!
Bahir Dar położone jest na brzegu jeziora Tana, największego w całym kraju. Pierwszy dzień zwiedzania upłynął nam na rejsie motorówką po jeziorze i odwiedzeniu kilku usytuowanych na wyspach klasztorów. Zebrane w nich skarby (kilkusetletnie egzemplarze Biblii, złote krzyże, obrazy czy zbroja XII-wiecznego świętego) robią niesamowite wrażenie. Tego samego dnia rozpoczęły się obchody Timkatu – etiopskiego święta Trzech Króli (przesunięcie wynika z obowiązującego w Etiopii 13-miesięcznego kalendarza; rok też mają inny). Ulicami miasta przeszła wieczorem rozśpiewana i roztańczona procesja, a msze w kościołach trwały do samego rana.
Drugim obowiązkowym punktem zwiedzania okolic Bahir Dar jest olbrzymi wodospad na Błękitnym Nilu. W czasie trwającego kilka godzin spaceru można podejść bardzo blisko spadającej z ogłuszającym hukiem wody. Dodatkową atrakcją jest unosząca się w powietrzu bryza, dająca efekt równy wpadnięciu pod prysznic.
Naszym kolejnym celem było Gonder – dawna stolica króla Fasiledasa z XVI wieku. Wyjątkowym zabytkiem tego miasta jest dawny pałac, nazywany „Camelotem Afryki”. Jest to zamek wzniesiony z kamienia, zupełnie nietypowy jak na afrykańskie warunki, łączący w sobie elementy portugalskie, hinduskie i arabskie. Równie ciekawym zabytkiem jest XVIII wieczny kościół, wzniesiony (jak większość etiopskich budynków) z...no powiedzmy delikatnie – zaprawy z krowich placków. Jego ściany zdobią namalowane sceny z Biblii, a sufit – ponad sto twarzy, patrzących w cztery strony świata. Co ciekawe, wszystkie obrazy namalował dłońmi zaledwie jeden mnich, a jego dzieło porównywane jest do „Mona Lizy”.
Po nieco przydługim pobycie w Gonder, spowodowanym leczeniem jednego gardła i czterech brzuchów (że tak powiem), pojechaliśmy autobusem do Shire, skąd wyruszyliśmy na czterodniowy trekking w góry Simien. Przeszliśmy w tym czasie kilkadziesiąt kilometrów, mijając kolejne wioski, niosąc plecaki (raczej ewenement, bo turyści z Zachodu z reguły wynajmują muły), cały czas podziwiając fantastyczne widoki. Najwyżej nocowaliśmy na wysokości 3500 metrów, jednak zmniejszoną ilość tlenu w powietrzu odczuliśmy dopiero grając tam w piłkę z dzieciakami. Cały czas towarzyszył nam Dessie – skaut, którego wynajęcie jest obowiązkowe (jako forma walki z bezrobociem). Jego rola ograniczała się do towarzyszenia nam i pilnowania, by nie spotkały nas jakieś niemiłe przygody (skaut nawet na chwilę nie rozstawał się ze swoją strzelbą, ale obstawialiśmy, że nie miał naboi). Mimo że Dessie nie mówił słowa po angielsku, bardzo go polubiliśmy i on nas chyba też. W Parku Narodowym Simien warte wspomnienia są także licznie spotykane tam dżelady – gatunek małp nie występujących nigdzie indziej na świecie. Ich rozpoznawalną cechą jest „czerwone serce” – taka plama jak u pawianów, tylko że na sercu, a nie na...
Żeby uniknąć wracania tą samą drogą i dla oszczędzenia czasu, z gór wróciliśmy zamówionym minibusem (a miał być jeep!). Następnego dnia złapaliśmy stopa i ruszyliśmy w dalszą drogę do Aksum. W ciągu 9 godzin jazdy w kabinie ciężarówki (w środku jechało 9 osób!!) przejechaliśmy 200 kilometrów. Okazało się bowiem, że cała droga jest jedną wielką serpentyną, wijącą się raz w górę, raz w dół.
Aksum to dawna stolica państwa, założona 2,5 tysiąca lat temu. Miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, bowiem są w nim zlokalizowane kilkudziesięciometrowe, kamienne obeliski, zdobiące grobowce dawnych władców. Jest też kościół, w którym zgodnie z wierzeniem Etiopczyków przechowywana jest Biblijna Arka Przymierza (oczywiście zobaczyć jej nie można). W jednym z kościołów pokazano nam też Pismo Święte, mające 1500 lat! Ksiądz, który pokazywał nam kościół odsłonił zakrywające je płótno i gołymi rękoma zmieniał strony, demonstrował obrazki, pozwalał robić zdjęcia...
Z Aksum pojechaliśmy wynajętym busikiem do Lalibeli (znowu miał być jeep! ech...). Podróż zajęła nam 2 dni (z przerwą na nocleg), ale z racji tego, że mogliśmy pootwierać okna, była nawet całkiem znośna. Po drodze zwiedziliśmy dwa kościoły wykute w skałach w IV wieku. Szczególne wrażenie zrobił na nas pierwszy, wykuty wysoko w ścianie góry, na którą trzeba się było wspiąć. Widoki spod wejścia były powalające.
Lalibela jest niewielkim miastem, odwiedzanym jednak przez każdego turystę zwiedzającego Etiopię. Zachowało się tu bowiem 12 wykutych w litej skale kościołów. Petra się chowa! Co więcej, dzieła tego dokonano w XII wieku, w ciągu panowania jednego władcy! Cesarz Lalibela, bo o nim mowa, chciał stworzyć w Etiopii miejsce równie święte co Jerozolima, jednocześnie bezpiecznie oddalone od arabskiej inwazji, dostępne dla każdego Etiopczyka. Kościoły są zlokalizowane w dwóch oddzielnych grupach, a osobno stoi dwunasty, robiący największe wrażenie, kościół św. Jerzego – patrona Etiopii. Zgodnie z legendą, w budowie kościołów (czy w zasadzie ich wykuwaniu) pomagała armia aniołów. Z ciekawostek – naukowcy obliczyli, że nawet przy użyciu współczesnych metod, do wybudowania kościołów w tak krótkim czasie w jakim powstały, konieczna byłaby praca 40 tysięcy robotników...
Z Lalibeli udaliśmy się w ostatni już etap podróży. Po dwóch dniach jazdy autobusem (odpowiednio 14 i 10 godzin) dotarliśmy do Addis Abeby. Było to dość ciekawe przeżycie – nie dość, że było duszno i gorąco, a co jakiś czas ktoś wymiotował (czyli standard), to jadący z nami Etiopczycy zajadali się rodzajem trzciny cukrowej. Hmmm, no może nie do końca „zajadali” – patent polegał na tym, że po odgryzieniu kawałka kijka i dokładnym wyssaniu tego co dobre, przeżuta reszta była wypluwana na podłogę. Po dwóch dniach jazdy wyglądało jak w tartaku po przemieleniu kilku sporych drzew.
W Addis Abebie, jak to w stolicy, nie ma za wiele ciekawych miejsc. Żeby więc uniknąć snucia się po mieście, wstałem skoro świt i w ramach porannego joggingu obiegłem tak zwane ciekawsze miejsca. Wracając zaliczyłem jeszcze grę w piłkę z chłopcami na środku ulicy, przy której stał nasz hotel. Po śniadaniu, gdy już wszyscy ruszyliśmy „na zwiedzanie”, ograniczyliśmy się do absolutnego minimum, całe popołudnie spędzając w restauracji przy ostatnim etiopskim posiłku złożonym z injiry (takiego naleśnikowego placka robionego z lokalnego zboża), upieczonego mięsa (no dobrze, napiszę to: tylko Wojtek zjadł SUROWE!...taki lokalny specjał. Na razie żyje i ma się nieźle. Zobaczymy co będzie dalej...) i pysznego, ostrego sosu. Ostatnie lokalne piwo smakowało jak zwykle świetnie.
W czasie tych trzech tygodni udało nam się poznać wspaniały kraj, którego historia rozpoczęła się jakieś 1,5 tysiąca lat przed ślubem Mieszka i Dobrawy. Widzieliśmy niesamowite miejsca, zabytki, skarby i góry. Spotkaliśmy ciekawych ludzi, zobaczyliśmy jak trudne jest ich życie. Jak irracjonalne są nasze problemy przy ich codziennym zmaganiu z losem i warunkami, w jakich przyszło im żyć. Niestety nie udało nam się zrealizować całego planu. Nie byliśmy na południu kraju. Nie zobaczyliśmy plemion żyjących w tradycyjny sposób, tak jak przed wiekami. Nie widzieliśmy krokodyli ani hipopotamów... No cóż, następnym razem :)
Tekst: Michał Unolt
Tekst pochodzi ze strony www.akademiec.pl. Sprawdź nas!
Licencjonowane artykuły dostarcza Artelis.pl.