Geologia Tatr
Autor: Adam Karnowski
Tatry to najwyższy masyw górski typu alpejskiego w obrębie łuku Karpat na linii łączącej Alpy z Kaukazem i Uralem.
Tworzą owalne pasmo o rozmiarach 51,5x15,5 km, ograniczone Przełęczą Ździarską (1081 m n.p.m.) na wsch. i Przełęczą Huciańską (904 m n.p.m.) na zach. Tatry zajmują obszar graniczny Polski i Słowacji o powierzchni 795 km2, z czego do Polski należy 175 km2. Grań główna przebiega łamaną linią o długości 75 km, na której znajduje się 97 ważniejszych szczytów i turni o łącznej sumie wzniesień 22 500m. Pod względem geograficznym cała grupa dzieli się na 4 części: Tatry Bielskie (najwyższy szczyt – Hawrań, 2152 m n.p.m.), Tatry Wysokie (Gierlach, 2655 m n.p.m.), Tatry Zachodnie (Bystra, 2248 m n.p.m.) i masyw Siwego Wierchu (1806 m n.p.m.). Pasma otaczają głębokie obniżenia podgórskie na poziomie 500 – 700 m n.p.m.: od płn. i zach. – Rów Podtatrzański przechodzący ku północy w Kotlinę Orawsko – Podhalańską, od płd. – zach. – Kotlina Liptowska i od płd. – wsch. i wsch. – Kotlina Popradzko – Spiska. Otoczenie takie powoduje, że widoczne z każdej strony Tatry dają wrażenie wyniosłości, strzelistości i ogromu.
Grzbietem Tatr biegnie granica Europejskiego Działu Wodnego, zlewisk Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego. Przebiega ona linią grzbietową od Siwiańskich Turni w Dolinie Chochołowskiej do Wołowca, grzbietem głównym Tatr Zachodnich i Wysokich do Cubryny, a następnie płd. granią boczną na Koprowy Wierch, Hruby Wierch i wzdłuż grzbietu Soliska do Szczyrbskiego Jeziora.
Tatry są górami młodymi, fałdowymi – podobnie jak Alpy, Himalaje, Kordyliery, Apeniny i Andy. Główny ich zrąb tworzy trzon krystaliczny, zbudowany ze skał magmowych głębinowych i metamorficznych, w którego skład wchodzą granity, gnejsy, amfibolity, łupki krystaliczne itp. Trzon krystaliczny tworzą grzbiet Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich oraz południowe stoki tatrzańskie. Skały osadowe występują na północnych skłonach Tatr, w Tatrach Bielskich, grupie Siwego Wierchu (na zachodzie) oraz w grupie Czerwonych Wierchów i Szerokiej Jaworzyńskiej. Bardzo duży wpływ na kształt rzeźby Tatr (stromościenne kotły: cyrki i kary, przeobrażenie dolin, podcięte progi, moreny czołowe, boczne i środkowe, występujące stawy) miała epoka lodowcowa i lodowce (3 lub nawet 4 nawroty) pokrywające ich obszar. Kotliny opasające Tatry: Podhale, Orawa, Liptów oraz Spisz są zbudowane z fliszu karpackiego.
Nasza mapa Tatr pozwoli Tobie ekplorować Tatry.
Zobacz koniecznie!
Licencjonowane artykuły dostarcza Artelis.pl.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz